یک دفترچه یادداشت جدید خریده‌ام که جلد پارچه‌ای گلدار دارد. گاهی دوست دارم فقط جلد این دفترچه را لمس کنم. گل‌هایش طبیعی و شاداب بنظر می‌رسند.

در صفحهٔ اول آن یک نقل قول فوق‌العاده از «الیزابت کوبلراس» نوشته‌ام:

قشنگ‌ترین آدم‌هایی که می‌شناسیم کسانی هستند که شکست، رنج، مبارزه و خسران را شناخته و راه خود را از اعماق بازیافته‌اند.

این افراد قدردان زندگی‌اند و نسبت به آن حساسیت و درکی دارند که آنها را از همدردی، مهربانی و نوعی توجه دوست‌داشتنی و عمیق سرشار می‌کند. آدم‌های قشنگ اتفاقی به وجود نمی‌آیند.

تا حالا چند بار از رویش خوانده‌ام. گفتم اینجا هم بنویسمش. آدم‌های قشنگ هر کجا که باشند آنجا را زیبا می‌کنند؛ چه در زندگی، چه در دفترچه یادداشت و چه در وبلاگ من. زندگی را به خاطر وجود آنها سپاس.

تلفظ یک اسم انگلیسی را برای نوشته‌ای می‌خواستم. معمولا تلفظ اسم‌ها را، چه صوتی یا نوشتاری، از گوگل پیدا می‌کنم. اما این بار هیچ تلفظی از آن پیدا نکردم با خودم گفتم عه! چرا این بشر توی گوگل نیست؟ موضوع بودن یا نبودن آن فرد در گوگل نبود. در نهایت به فرهنگ اسامی مراجعه کردم. اما نکته دیگری را متوجه شدم. اینکه افراد می‌توانند یا اصلا جهان به سمتی رفته که افراد نقش پررنگی در دنیای مجازی اعم از شبکه‌های اجتماعی و تار جهان‌گستر وب دارند.

منظورم صرفا زمان‌های آنلاین‌ بودن‌، لایک کردن، دانلود یا تماس‌های اینترنتی‌مان نیست بلکه اثر برجای مانده از ما در این عالم مجازی است؛ آنچه که وقتی در گوگل اسمی را سرچ کنیم یا آنچه که در شبکه‌های اجتماعی بلاخره از میان جستجوی چند آی‌دی که شبیه یک اسم و فامیلی است را پیدا می‌کنیم.

«یک روز آخرین کسی که تو را می‌شناخت خواهد مرد و خاطره تو فراموش خواهد شد.» با این گفته اروین یالوم یاد چوب کبریت می‌افتم وقتی با جرقه‌ای روشن می‌شود، در اوج خودش سراسر نور می‌شود و رفته‌رفته خمیده و تمام می‌شود و فراموش می‌شود…

اما به لطف وب می‌شود فراموش نشد. می‌توانیم اسمی را در گوگل جستجو کنیم و خبرهایی درباره‌شان بدست آوریم خواه با نام اثرشان شناخته شوند یا وبسایت شخصی‌ یا شبکه‌های اجتماعی‌شان یا اینکه در نوشته‌های دیگران حضور داشته باشند. حتی اگر در قید حیات نباشند.

در این مورد حواس‌مان باشد یک تار موی گندیده وب را به صدتا شبکه اجتماعی ندهیم چون هر شبکه اجتماعی‌ای بلاخره یک روزی از تب‌وتاب می‌افتد، تازه همان تب‌وتابش هم به خاطر سرگرمی‌های زودگذر  و سطحی است. اما مطالب وب همیشگی خواهد بود و هر کسی سؤالی داشته باشد ابتدا از او می‌پرسد.

دشواری مکتوب کردن، انتشار آنها و ترس از خوانده نشدن‌شان را باید کنار گذاشت؛ آنها تصویر دقیق‌تری از ما ارائه می‌کنند. نوشته‌هایمان دیدگاه‌های عمیق‌مان نسبت به موضوعاتی که می‌نویسم را منعکس می‌کنند، دیدگاه‌هایمان یعنی خودمان و اینگونه ما یا بخشی از ما در نوشته‌هایمان جاری می‌شویم. 

اگر نکته‌ای از نوشته‌هایمان تاثیری روی کسی گذاشت یا حتی بودن اسم‌مان در گوگل فهم تلفظ آن را برای کسی آسان‌ کند، فراموش نمی‌شویم.

روث گوردون می‌گوید:«شجاعت مثل عضله است باید از آن استفاده کنی تا پرورش‌اش دهی.» من هم به این نتیجه رسیده‌ام که برای پروراندن عضله نویسندگی باید بیشتر بنویسم. نه اینکه یک عالمه مطلب نوشته باشم و به این نتیجه رسیده باشم نه، از ننوشتن و کم نوشتن به آن پی برده‌ام. وقتی نکته‌ای را در کتابی می‌یابم، فکری به ذهنم خطور می‌کند، به نتیجه‌ای می‌رسم، دوست دارم مطلبی را برای خودم بازتر کنم، شوق نوشتن از این و آن را دارم و…ابتدا در ذهنم مرورشان می‌کنم و می‌گویم حتما این را می‌نویسم.

تقریبا همه روزه فایل ورد روزانه‌نویسی‌ام را باز می‌کنم. لحظه موعود فرا می‌رسد. حالا می‌توانم تمام چیزهایی که در ذهن داشتم را بنویسم.

+لطفا به آن فکرهای قشنگم بگویید بیاید روی صفحه.

ـ بنشین تا بیاید!

از هر چیزی شروع می‌کنم به نوشتن. ذهنم نوشتن از برخوردی که یک ساعت قبل با دوستی داشته‌ام، وسیله جدیدی که خریده‌ام، موضوعی که خانواده‌ام درباره‌اش گفتگو می‌کنند و من نوشتن را به بودن در گفتگویشان ترجیح داده‌ام  را از آن مطلبی که می‌خواستم درباره‌اش بنویسم جدی‌تر گرفته‌است. گریزی به چند جای دیگر هم می‌زند.چقدر دلش پر است هر چه می‌گوید تمامی ندارد. از این شاخه می‌پرد به آن شاخه. من هم که فقط نظاره‌گر هستم. گاهی من خسته می‌شوم و گاهی او. من که خسته شوم به اولین هزار کلمه‌ای که برسم فایل را می‌بندم و می‌روم دنبال کار دیگری. وقتی که او از این جست‌وخیز خسته شود به کناری آرام می گیرد و نوشتن را با تمرکز بیشتری ادامه می‌دهیم. معمولا دو سه هزار کلمه می‌نویسم. روزهایی که بیشتر می‌نویسم و در دل این نوشته‌هایم به نکته‌ای می‌رسم خون تازه‌ای در رگ‌هایم به جریان می‌افتد.

نوشتن به سان چشمه‌‌ای است که از عمق جان‌مان می‌جوشد. چشمه از دل سنگ‌ راهی به بیرون می‌یابد تا آب گوارایی را بر زمین جاری کند. نوشتن نیز راهی برای جاری کردن اندیشه‌ها و ایده‌های پستوی ذهن‌مان است که باید از میان روزمرگی‌ها و دغدغه‌های روزانه ذهن‌مان راهی به بیرون پیدا کنند.

با کلمات روح‌مان را سیراب کنیم. البته آب را باید از سرچشمه نوشید؛ کتاب‌ها. کتاب‌ها پر از اندیشه‌ها و نکته‌های ناب هستند.

نوشتن عزیز؛ آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری. البته من تمام خوبی‌های شما و دیگران را نمی‌شناسم و این جمله‌ام کمی اغراق دارد. به‌همین‌خاطر، تصمیم‌گرفتم این نامه‌ را برای شمردن و تشکر از خوبی‌هایی که از شما درک کردم بنویسم. البته بدون اغراق.

نوشتن عزیز؛

متشکرم از اینکه در روزهای تعطیل به من حس تعطیل بودن نمی‌دهی.

متشکرم از اینکه هستی و وقتی همه خوابیده‌اند من می‌توانم بنویسم.

متشکرم از اینکه یک‌جوری خاصی سرگرم‌کننده‌، لذت‌بخش و چالش‌ برانگیز هستی که گذشت زمان را متوجه نمی‌شوم.

متشکرم از اینکه مرا به چالش می‌اندازی؛ چالش شروع‌کردن یک نوشته، چالش تمام‌کردن یک نوشته از سخت‌ترین چالش‌هایی است که تجربه کرده‌ام ولی وقتی  با موفقیت از آن عبور می‌کنم حس خوبی پیدا می‌کنم. باز هم متشکرم.

متشکرم از اینکه با صبوری به حرف‌های من گوش می‌کنی. و نه تنها گوش می‌کنی بلکه اجازه می‌دهی حرف‌های دست‌و پا شکسته، پر از اشکال و پر از تپق‌ام را هم بزنم و

متشکرم از اینکه حرف‌های دست و پا شکسته و پر از اشکال و پر از تپق‌ام را به رویم نمی‌آوری و وانمود می‌کنی که حرف‌هایم را می‌فهمی.

امیدوارم همیشه همینطور خوب بمانید.

دوستدار شما زهرا.

بعضی کلمات انگلیسی بیشتر از معادل فارسی‌شان جا افتاده‌اند مثل واژه « سرنتیپیتی، Serendipity»، به معنای دستاوردی مثبت که جوینده به دنبالش نبوده است و به صورت اتفاقی به دست آمده است. با شنیدن همین یک کلمه اندازه یک جمله یا پارگراف معنی در ذهن‌مان تداعی می‌شود. کلمه سرنتیپیتی که ریشه فارسی دارد و نام یک افسانه ایرانی از امیرخسرو دهلوی است، معنا و مفهومی جهانی پیدا کرده است حتی کارتونی هم با همین نام و مفهوم ساخته‌اند که بیشترین شناخت از یک کلمه را در ذهن‌ها باقی می‌گذارد و معنای آن را بیش از پیش ملموس می‌کند.

من از شنیدن این نوع کلمات یا ترکیب‌های دیگر انگلیسی حس خوبی پیدا می‌کنم. حس می‌کنم معنای دقیق‌تری دارند و استفاده گهگاهی آن‌ها در بین سایر کلمات فارسی توجه شنونده را بیشتر جلب می‌کند.

اولین‌باری که کلمه فیدذهنی را شنیدم( به خوبی نشنیدم)، اولین چیزی که به ذهنم رسید فیل ذهنی بود، فکر کردم مثل فیل صورتی یک اصطلاح روانشناسی است. بعدتر متوجه شدم که منظور خوراک‌ذهنی است، (feed، خوراک)؛ همان چیزهایی که وارد ذهن‌مان می‌کنیم. اول ترکیبش به نظرم خلاقانه آمد ولی بعد با توجه به  فاصله‌ای که برداشت من از معنایش داشت حس‌کردم این خلاقیت در حق معنای آن اجحاف کرده چون هدف زبان گفتاری یا نوشتاری برقراری ارتباط است و هر کسی می‌خواهد منظورش را به درستی و روشنی به مخاطبش برساند.

چند روز پیش، نوشته زیبایی از رضا بابایی خواندم که اهمیت انتخاب درست واژگان را برایم روشن کرد:

اثرگذاری واژه‌های فارسی بر ذهن فارسی‌زبانان، بیشتر از تاثیر کلمات بیگانه است؛ به چندین دلیل؛ از جمله اینکه واژه‌های فارسی معمولا برای فارسی‌زبانان، تصویرسازی و حس‌انگیزی نیز می‌کنند و می‌دانیم که زبان تصویری و انضمامی بسیار تاثیرگذارتر از زبان ذهنی و انتزاعی است. مثلا کلمه «مقاومت» برای فارسی‌زبانان فقط یک مفهوم است و ذهن او از این کلمه به قیام یا ایستادن منتقل نمی‌شود؛ برخلاف کلمه « ایستادگی» یا «پایداری» که برای فارسی‌زبانان، افزون بر مفهوم، تصویر هم دارند؛ چون ایستادگی، ایستادن را تداعی می‌کند و ایستادن بیش و پیش از آنکه معنا و مفهوم باشد، تصویر است.

واژه‌های فارسی زیر را با معادل‌های غیر فارسی آن مقایسه کنید تا به قدرت تصویرسازی کلمات فارسی برای فارسی‌زبانان بیشتر پی ببرید:

تن‌درست (سالم)  / پوست‌اندازی (تحول)  / دستکاری (تحریف)  / انگشت‌شمار (معدود)  / پشتیبانی (حمایت)  / چشم‌داشت (توقع)  / گوشمالی (تنبیه)  / چشم‌به‌راه (منتظر)  / تنگ‌چشم (بخیل)  / چشم‌داشت (توقع)  / چشم‌انداز (منظر)  و…